علل استپ ترازی و روش‌های حل آن
یکی از مواردی که هر دانش‌آموز کنکوری با آن در طول دوران کنکور خود سروکار دارد، آزمون‌های آزمایشی است. آنچه که در این آزمون‌های آموزشی، عملکرد دانش‌آموز را مشخص می‌کند، ترازی است که دانش‌آموز به دست می‌آورد. تراز آزمون نشان‌دهنده عملکرد صحیح و یا نادرست دانش‌آموز در برخورد با سؤالات آزمون بوده است. اگر دانش‌آموزی در طی آزمون‌های مختلف، شاهد عدم پیشرفت تراز خود است، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده عدم بررسی اشتباهاتی که در هر آزمون مرتکب شده و عدم تلاش برای رفع آنها باشد. این موضوع، یکی از دلایل استپ ترازی است. استپ ترازی دلایل دیگری نیز دارد که در این مقاله قصد داریم به آنها اشاره کنیم.
دلایل اصلی استپ ترازی کدام هستند؟
-
پیمودن راه از طریق مسیر اشتباهی
گاهی ممکن است یک سری از اتفاقات را تجربه کنیم که منجر به رفتن مسیر اشتباهی شود. این مسیر اشتباهی در مسیر مطالعه می‌تواند شامل انتخاب آزمون آزمایشی نامناسب برای سنجش سطح خودمان، انتخاب منبع نامناسب برای یادگیری و یا مرور مطالب، انتخاب کلاس آموزشی نامناسب و... باشد. گاهی اوقات، مشکل از هیچ‌کدام از اینها نیست و خود دانش‌آموز تصور غلطی از فرایند مطالعه دارد. این تصورات غلط از فرایند مطالعه می‌تواند شامل وسواس مطالعاتی، عدم کنترل افکار و... باشد.
-
طمع کردن سر جلسه آزمون
برای خود من به تعداد زیاد در طول سال کنکور پیش‌آمده بود که مبحث بسیار سختی را به دلیل کمبود تسلط در آن مبحث بارها مرور و تمرین کرده باشم تا بتوانم آن یک سوالی که در آزمون مطرح می‌شود را پاسخ بدهم؛ اما همان آزمون‌هایی که یک سؤال از همان مبحث سخت مطرح می‌شد، به‌قدری سخت بود که نباید اصلاً به سراغ حل آن می‌رفت. اما طمع دانش‌آموز یا حتی طمع خود من، به‌خاطر زحماتی که برای رفع مشکلاتم در آن مبحث کشیده بودم موجب می‌شد که نتوانم به‌راحتی از آن سوال بگذرم در نتیجه وقت زیادی صرف آن می‌شد.
-
تحلیل‌نکردن آزمون
بارها برایم پیش‌آمده از دیگر دانش‌آموزان کنکوری شنیده باشم که آزمون خود را بعد آزمون تحلیل نمی‌کنند. برای اینکه بااهمیت تحلیل آزمون آشنا شویم، بهتر است آن را با یک مثالی توضیح بدهم. سال کنکور یکی از دروسی که من در آن احساس ضعف می‌کردم و نتیجه‌ای که باید و می‌خواستم را به دست نمی‌آوردم، درس زیست بود. تقریباً اواسط سال بود که باهدف‌گذاری برای تقویت درس زیست، شروع به رصدکردن درصد و ترازم در آزمون‌ها کردم.
-
بلد نبودن مهارت مدیریت آزمون
مهارت‌های مدیریت آزمون شامل، گذر از سؤالات شک‌دار، نزدن برخی سؤالات دام‌دار، طمع‌نکردن به سؤالاتی که در آنها فاقد تسلط هستیم... است. مدیریت انرژی از دیگر موارد مهم سر جلسه آزمون است. گاهی اوقات پیش می‌آید که دانش‌آموز بخش عمده‌ای از انرژی خود را صرف حرص‌وجوش خوردن برای درسی که سؤالات آن در آن آزمون سخت طراحی شده می‌کند و نتیجه این امر به عدم عملکرد درست در باقی درس‌ها منجر می‌شود.
-
اکتفاکردن به تست‌زنی
بعضی از دانش‌آموزان را دیدم که به‌جای اینکه سراغ تست‌زنی بروند، ترجیح می‌دهند تا درس‌نامه را چندین بار بخوانند و مرور و جمع‌بندی را نه از طریق تست‌زدن بلکه از طریق خواندن چندین‌باره درس‌نامه انجام بدهند. به نحوی این دسته از دانش‌آموزان از تست‌زدن وحشت دارند.
روش‌های مقابله با استپ ترازی
-
چطور بفهمیم مسیر را اشتباهی نمی‌رویم؟
برای اینکه از این موضوع مطمئن شوید، اولین راهکاری که شاید هرکسی به شما پیشنهاد کند، داشتن یک مشاور ماهر است. ولی آیا داشتن مشاور به‌تنهایی کافی است؟ به نظر من که نه! به شخصه خودم در دورانی که برای کنکور آماده می‌شدم، کتاب تست‌های مختلف را امتحان می‌کردم و علاوه بر اینکه نظرات مردم را دررابطه‌با آن کتاب می‌خواندم، تأثیر تست‌هایی که از آن کتاب می‌زدم را هم بررسی می‌کردم که این رصدکردن با آزمون دادن همراه بود.
-
برنامه‌ریزی درست
سعی کنید که فرجه 14 روزه خود را برای امتحان به دو بازه تقسیم‌بندی کنید، بازه‌ای برای رساندن فرجه و بازه‌ای برای تست زدن، مرور و جمع‌بندی. سعی‌کنید وحشت از تست زنی را کنار بگذارید و این‌کار را با دانستن اهمیت تست‌زنی انجام دهید.
-
استفاده از زمان‌های مرده
یکبار که با یکی از دانش‌آموزان خوب صحبت می‌کردم، از رفتن به مدرسه و تلف‌شدن وقت خود شکایت می‌کرد، مشکل این دانش‌آموز اینجا بود که مدرسه هیچ‌جوره با نرفتن به مدرسه کنار نمی‌آمد. پیشنهادی که من به این دانش‌آموز کردم، استفاده از زمان‌های مرده بود. استفاده از زمان‌های مرده به این صورت انجام می‌شود که وقت‌هایی که انرژی کافی برای درس‌خواندن را دارید؛ ولی مکان شما، مکانی نیست که بتوانید در آن تمرکز کنید یا مطالعه انجام دهید، به‌مرور دست‌نوشته‌ها و خلاصه‌هایی که موقع درس‌خواندن انجام دادید بپردازید.
-
داشتن روتین شبانه
ممکن است برای شما که این مقاله را می‌خوانید، مقاومت خاصی نسبت به یک یا چندین درس داشته باشید و وقتی به سراغ حل سؤالات آن می‌روید، از آن وحشت پیدا می‌کنید. این موضوع می‌تواند با یک تکنیک مؤثر که بارها نتیجه‌اش را در بین دانش‌آموزان دیگر دیدم، رفع کنید. اسم این تکنیک روتین شبانه است. این تکنیک به این صورت انجام می‌شود که هر شب، به حل 10 تست از آن درسی که در آن ضعف دارید یا احساس تنفر می‌کنید بپردازید.
-
حل تست‌های چالشی
گاهی دانش‌آموزان به حل تست‌های راحت و متوسط اکتفا می‌کنند و از اینکه پیشرفت تراز ندارند، ناامید می‌شوند. یکی از مواردی که بالاتر هم به آن اشاره کردیم، ارائه راه‌حل‌های جدیدی بود که پس از تحلیل آزمون انجام می‌دادیم تا بتوانیم به نتیجه دلخواهمان برسیم. یکی از این راه‌حل‌های جدید می‌تواند عوض‌کردن کتاب تست و رفتن سراغ کتابی که تست‌های خلاقانه بیشتری دارد یا شرکت در آزمون‌های آزمایشی که به طور اختصاصی بر آن درس تمرکز می‌کنند مثل زیستاز یا آرمان و... باشد.
-
حفظ کیفیت مطالعه
بهتر است که 80 درصد بودجه آزمون را برسانید ولی تسلط 100 درصدی داشته باشید تا اینکه 100 درصد بودجه را برسانید ولی تسلط پایینی داشته باشید.
-
مرور و جمع‌بندی مطالب
منظور از مرورکردن این نیست که از اول صفر تا صد مطالب را دوباره بخوانید، بلکه کافی است تعدادی تست از مبحث موردنظر بزنید تا متوجه شوید کدام بخش‌ها را فراموش کرده‌اید. به این فرایند مرورکردن، مرورکردن فعال می‌گویند که اول آزمون می‌گیریم، نقص‌ها را پیدا کرده و در نهایت برای رفع آنها تلاش می‌کنیم.
حرف آخر
بالاتر هم اشاره کردم که من به شخصه با هرآزمون توانستم نقص‌های خودم را پیدا کنم و استراتژی مخصوص خودم را پیدا کنم و آن را با هرآزمون بهتر کنم و نتیجۀ دل‌خواهم را توانستم در آزمون کنکور به دست بیاورم. در آزمون‌های آزمایشی که در طول سال شرکت می‌کردم، بارها افت و پیشرفت را مشاهده کردم؛ ولی ناامید نشدم. پیشرفت تراز از دو اصل مهم تشکیل می‌شود: 1) رصدکردن و ارائه راه‌حل برای هر مشکلی که در هرآزمون به آن پی می‌بریم یا به وجود می‌آید 2) صبرکردن.