بهترین شیوه‌ی مطالعه برای کنکور
چگونه مطالعه‌ی موثری داشته باشیم؟
کنکور سراسری یکی از مراحل مهم در زندگی دانش‌آموزان درس‌خوان و پرتلاش است. آمادگی برای کنکور سراسری و مطالعه‌ی دروس برای کنکور با مطالعه‌ی روزانه و امتحانات مدرسه بسیار متفاوت است و باید از روش‌های مفید و کاربردی استفاده کنیم در غیر این صورت زمان خود را صرف مطالعه‌ی بیهوده و بدون نتیجه کرده و با موفقیت در کنکور سراسری فاصله پیدا خواهیم کرد و در کورس رقابت از رقبای خود عقب‌تر خواهیم افتاد.
برای آزمون کنکور سراسری باید درس‌های مختلف را حدود یک سال مطالعه کنیم تا در آزمون آن به موفقیت برسیم پس باید روش‌های مطالعه‌ی هر درس را به خوبی آموزش دیده و اجرای آن‌ها را در مطالعه‌ی خود داشته باشیم تا به راحتی از پس غول کنکور بر بیاییم.
در این مقاله قصد داریم درباره‌ی شیوه‌ی مطالعه‌ی دروس اختصاصی و بهترین و موثرترین روش‌های مطالعه برای کنکور سراسری صحبت کنیم اگر شما نیز علاقه‌مند این موضوع هستید لطفاً تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
موفقیت در کنکور سراسری
موفقیت در کنکور سراسری برای دانش‌آموزان علاوه بر ساعت مطالعه‌ی بالا نیازمند هوشمندانه عمل کردن نیز است. دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور با دانستن نکاتی که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم می‌توانید در مسیر موفقیت کنکور هوشمندانه عمل کرده و در زمان خود صرفه‌جویی لازم را داشته باشید. زمان نیز یکی از مهم‌ترین رکن‌های موفقیت کنکور است که نیازمند توجه ویژه‌ای می‌باشد.
شیوه‌ی مطالعه برای دروس عمومی
همان‌طور که می‌دانیم دروس عمومی در دفترچه‌ی آزمون کنکور به صورت چهار ساعته برگزار نمی‌شوند و در آن آزمون ما مشغول پاسخ‌دهی به سوالات دروس اختصاصی خواهیم بود. اما اشتباه بزرگ و رایجی که عده‌ی بسیاری از داوطلبان دارند این است که تصور می‌کنند دروس عمومی با نبودن در دفترچه‌ی کنکور از کنکور سراسری حذف شده و اهمیتی ندارند اما این گونه نیست و دروس عمومی همانند دروس تخصصی نیازمند مطالعه‌ی درس و برنامه‌ریزی دقیق هستند. دروس عمومی از آزمون کنکور حذف شده‌اند اما همچنان در فرآیند اثرگذاری برای ورود ما به دانشگاه حائز اهمیت و مهم هستند. دروس عمومی به صورت تشریحی از ما آزمون گرفته می‌شوند و سرنوشت ما را در امتحانات نهایی رقم می‌زنند و در تراز و رتبه‌ی ما بسیار اثرگذار خواهند بود پس نیازمند مطالعه‌ی دقیق و درست هستند.
رویکرد ما برای دروس عمومی باید به گونه‌ای باشد که در درس‌هایی مانند زبان، ادبیات و عربی اگر ضعف داریم از ابتدای سال شروع به مطالعه‌ی آن‌ها کرده و به اواخر سال تحصیلی آن‌ها را موکول نکنیم زیرا نتیجه‌ی دلخواه را کسب نخواهیم کرد.
می‌توانیم برای دروس ضعف‌دار خود از کلاس‌های آموزشی و درسنامه‌ی کتاب‌های کمک آموزشی نیز استفاده کنیم تا در ایام امتحانات نهایی با مشکل مواجه نشویم و از پس امتحانات به خوبی بر بیاییم.
در ایام امتحانات نهایی حجم دروس بسیار و زمان ما اندک است و نمی‌توانیم با مطالعه‌ی یک شبه به نمره‌ی عالی دست پیدا کنیم و ضررهای بسیاری برایمان خواهد داشت.
پیشنهادم برای دانش‌آموزان این است که برای درس فارسی توجه داشته باشند که مطالعه‌ی مبحثی را اولویت قرار ندهند و به صورت درس به درس و ترکیبی فارسی را مطالعه کنند.
منظور از مطالعه‌ی درس به درس و ترکیبی یعنی در هر فصل مباحث مربوط به آن درس را مطالعه کرده و آرایه و دستور را نیز همراه آن کار کنند.
می‌دانیم که ادبیات از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و ما در درس ادبیات فارسی انواع قلمروها را داریم پس قطعاً باید بر روی متن کتاب درسی مسلط شده و توجه ویژه‌ای داشته باشیم زیرا طراح از متن کتاب درسی سوالاتی را طرح کرده ما با مطالعه‌ی درست بر روی متن کتاب درسی می‌توانیم به راحتی به آن‌ها پاسخ دهیم.
مطالعه‌ی متن کتاب درسی به تنهایی برای کسب نمره‌ی بیست کافی نخواهد بود و برای دستور و آرایه می‌توانیم پایه‌ای‌تر کار کرده و یا از درسنامه‌ی کتاب‌های کمک آموزشی موجود استفاده کنیم.
حواسمان باشد که در دروس عمومی و امتحانات نهایی درس دینی و ادبیات بالاترین ضریب را دارند پس باید زمان مطالعه‌ی خود را به نسبت اهمیت آن‌ها اختصاص داده و غافل نشویم. برای دروس کم‌اهمیت‌تر مانند هویت اجتماعی و سلامت بهداشت نیازی نیست از ابتدای سال مطالعه داشته باشیم و یا با کلاس و درسنامه آموزش ببینیم پس باید با توجه به ضریب هر درس و اهمیت آن در امتحانات نهایی اولویت‌بندی درست را در مطالعه‌ی خود لحاظ کنیم.
اهمیت بیست گرفتن در امتحانات نهایی
باید تمام تلاش خود را برای کسب نمره‌ی بیست در امتحانات نهایی داشته باشیم. لازم است بدانیم که کسب نمره‌ی بیست در امتحانات نهایی بسیار راحت‌تر از کسب درصد صد در کنکور سراسری است.
ما با بیست گرفتن در امتحانات نهایی به راحتی می‌توانیم از رقبای خود پیشی گرفته و نتیجه‌ی موفقیت‌آمیزی را رقم بزنیم. پس باید خود را ملزم به تلاش فراوان و کسب نمره‌ی بالا کنیم و صرفاً کسب نمره‌ی معمولی و پایین‌تر برایمان راضی‌کننده نباشد.
دانش‌آموزانی که به رشته‌های تاپ فکر می‌کنند به جرات می‌توان گفت باید هدف‌گذاری خود را برای گرفتن نمره‌ی بالای هجده در نظر بگیرند و به خوبی در کنکور سال ۱۴۰۳ شاهد بودیم که معدل و نمرات امتحان نهایی و دروس عمومی تراز بهتری را داشته و رتبه‌های بهتری را برای داوطلبان رقم زد پس برای موفقیت نیازمند دقت و توجه فراوان هستند.
میزان ساعت مطالعه‌ی دروس عمومی
ساعت مطالعه‌ی عمومی‌ها و میزان زمان لازم برای مطالعه‌ی دروس عمومی از الان به بعد باید به گونه‌ای باشد که هیچ درسی را موکول به شب امتحان نکرده و در شب امتحان فقط مشغول به حل نمونه سوال‌ها و رفع اشکال باشیم.
حداقل زمان مطالعه برای دانش‌آموزی که ساعت مطالعه‌ی بالای ده ساعت را در برنامه‌ی خود دارد برای دروس عمومی دو ساعت در نظر گرفته می‌شود و باید دو ساعت از زمان مطالعه‌ی خود را صرف مطالعه دروس عمومی و نمونه سوال تشریحی کند.
در تشریحی خواندن دروس عمومی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
در مطالعه‌ی عمومی‌ها توجه داشته باشیم که می‌توانیم قسمت‌هایی از دروس مانند لغت‌های درس زبان و عربی و واژه‌های درس ادبیات را در روتین‌های مطالعاتی خود داشته و در روتین‌ها کار کنیم.
دروس حفظی مانند دینی را نزدیک به ایام امتحانات مطالعه کنیم تا دچار فراموشی نشده و مطالب را به خوبی سر جلسه به یاد آوریم.
برای مطالعه توجه داشته باشیم که بارم هر درس را نیز در نظر بگیریم و مطابق آن اولویت‌بندی کنیم و تمرکز کافی برای درس‌های مهم و متن کتاب درسی داشته باشیم.
نحوه‌ی مطالعه‌ی دروس اختصاصی
دروس اختصاصی برای تمام گروه‌های آزمایشی هم در آزمون کنکور و هم در امتحانات نهایی اثرگذار است و داوطلبان باید از پس هر دو آزمون بر بیایند و زمان بیشتر و دقت بالاتری را صرف مطالعه‌ی دروس اختصاصی بکنند زیرا سرنوشت و موفقیت آن‌ها را رقم خواهد زد.
نحوه‌ی مطالعه‌ی تشریحی برای دروس اختصاصی
نحوه‌ی تشریحی خواندن و مطالعه‌ی دروس اختصاصی و آمادگی امتحانات نهایی آن باید به گونه‌ای باشد که بتوانیم از پس سوالات نهایی به راحتی بر بیایم و نمره‌ی بیست را کسب کرده و همچنین در کنکور سراسری نیز درصد بالایی را بدست آوریم.
تعداد کثیری از دانش‌آموزان گمان می‌کنند که تشریحی خواندن و تستی خواندن تفاوت بسیار زیادی با یکدیگر داشته و نیازمند اختصاص دادن زمان‌های مطالعه‌ی متفاوتی هستند اما برداشت دانش‌آموزان اشتباه است و ما هنگامی که مطالعه‌ی درست و کافی برای درس‌های اختصاصی داشته باشیم و مطالب را به خوبی و نکات را یاد گرفته باشیم از پس سوالات تشریحی آن نیز به راحتی بر خواهیم آمد و حتی سوالات تستی‌ای را که حل می‌کنیم می‌توانیم مانند سوالات تشریحی در نظر گرفته به گونه‌ای که تست دارای چهار پاسخ تشریحی است که ما جواب و گزینه‌ی درست را انتخاب می‌کنیم.
برای برخی از دروس تخصصی مانند زیست و حفظیات فیزیک و شیمی در تشریحی خواندن اهمیت متن کتاب درسی بسیار بالا است و باید تمام فعالیت‌های کتاب درسی، شکل‌های کتاب، تمرین دوره‌ای‌ها و سوال‌های طرح شده در متن کتاب درسی را نیز کار کنیم. می‌توانیم برای حل سوال از سوالات امتحان نهایی‌هایی که در سال‌های گذشته برگزار شده‌اند نیز استفاده کنیم تا با دید طراح و قسمت‌های مهم متن کتاب درسی آشنا شویم.
شیوه‌ی مطالعه‌ی فعال
بهترین روش برای مطالعه داشتن مطالعه‌ی فعال است اما مطالعه‌ی فعال چگونه است؟
مطالعه‌ی فعال به صورتی است که علاوه بر مطالعه باید به نکات دیگری نیز توجه داشته باشیم تا مطالعه‌ی مفیدتری را تجربه کنیم. می‌توانیم برای داشتن مطالعه‌ی فعال بهتر از تکنیک‌های زیر نیز استفاده کنیم:
- حین مطالعه از نکات مهم آن یادداشت‌برداری کنیم
- از خودمان سوال پرسیده و پاسخ خود را با کتاب چک کنیم
- خودمان را به جای طراح سوال گذاشته و سوالات سخت را از مبحث خوانده شده طرح کنیم
- توجه زیادی به نکات شکل‌ها و تصاویر داشته باشیم
- زیر نکات کلیدی و کلمات مهم خط کشیده و یا از هایلایتر استفاده کنیم
- از حل سوال و تمرین‌های کتاب درسی غافل نشویم
می‌توانیم با استفاده از نکاتی از این قبیل مطالعه‌ی فعال موثری را داشته باشیم. با استفاده از تکنیک‌های مطالعه‌ی فعال می‌توانیم در زمان خود نیز صرفه‌جویی کرده و مطالعه‌ی با کیفیت همراه با بازدهی بالاتر را داشته باشیم.
روش‌هایی برای افزایش تمرکز
مطالعه نیازمند داشتن تمرکز بالا است اما گاهی با مشکلاتی مواجه می‌شویم و عدم تمرکز در مطالعه ما اختلال ایجاد می‌کند. برای حل مشکل عدم تمرکز می‌توانیم از تکنیک‌هایی که در ادامه ذکر کرده‌ایم استفاده کنیم تا تمرکز لازم برای مطالعه‌ی دروس را داشته باشیم.
- مدیتیشن کردن برای بالا بردن تمرکز بسیار مفید است و به شدت توصیه می‌شود.
- ورزش کردن را در برنامه‌ی خود داشته باشیم
- داشتن برنامه‌ی متناسب و برنامه‌ریزی برای صرفه‌جویی در زمان
- انجام یک کار و تمرکز برای خواندن یک درس و پرهیز از مطالعه‌ی دروس مختلف در بازه‌ی مطالعه‌ی مشخص
- داشتن تغذیه‌ی سالم و متنوع
- داشتن خواب کافی در شب
- بازه‌های درست برای استراحت در طول روز
- رعایت نظم و ترتیب در محیط مطالعه‌ی خود
نکات مهم در خلاصه‌نویسی
معمولاً تمام دانش‌آموزان خلاصه‌نویسی برای دروس مختلف را انجام می‌دهند اما تعداد کمی از دانش‌آموزان هستند که خلاصه‌نویسی را درست انجام داده و بهترین بهره را از آن ببرند.
توجه داشته باشیم که خلاصه‌نویسی برای همه‌ی دروس یکسان نیست و به شیوه‌های مختلف باید انجام شود و همچنین خلاصه‌نویسی برای تمام دروس اختصاصی و عمومی پیشنهاد نمی‌شود. در درسی مانند زیست‌شناسی خلاصه‌نویسی پیشنهاد نمی‌شود و مفید نخواهد بود و می‌توانیم از نمودارهای درختی استفاده کنیم.
خلاصه‌نویسی یا حاشیه‌نویسی
خلاصه‌نویسی با حاشیه‌نویسی تفاوت بسیاری دارد. حاشیه‌نویسی نکات جدید و مهمی است که در حاشیه‌ی متن کتاب درسی یا جزوه‌ی خود می‌نویسیم اما برای خلاصه‌نویسی باید از نکات مهم و چکیده‌ی درس استفاده کنیم. خلاصه‌نویسی در روزهای منتهی به کنکور برایمان معجزه می‌کند و به خوبی می‌توانیم در مرورها از آن استفاده کنیم.
توجه داشته باشیم بعد از نوشتن خلاصه‌ی هر درس بارها باید آن را مرور کنیم تا به تثبیت درست برسد و مطالب نوشته شده را مجدد بازخوانی کنیم.
در خلاصه‌نویسی نیاز نیست تمام جمله‌های کتاب را مجدد بنویسیم و این روش برای خلاصه‌نویسی اشتباه رایجی است که دانش‌آموزان مرتکب آن می‌شوند.
پنج اصل خلاصه‌نویسی
- جهت‌گیری لحن یک متن برای خلاصه‌نویسی باید کاملاً با لحن مطلب اصلی یکسان و هماهنگ باشد. هدف ما از نوشتن خلاصه‌نویسی نوشتن قضاوت یا برداشت و نتیجه‌گیری خود از مطالب نیست.
- توجه کنیم که اعداد و ارقام و تمام جزئیات یک متن را هنگام خلاصه‌نویسی مطابق با متن اصلی نوشته و تغییری در آن‌ها ایجاد نکنیم زیرا در مرور آموزش دچار مشکل خواهیم شد.
- خلاصه‌نویسی نباید مانع از واضح بودن و شفافیت مطلب شود. باید متن خلاصه‌نویسی خود را به گونه‌ای بنویسیم که خواننده‌ای که متن اصلی را نخوانده و با مطالعه‌ی متن خلاصه‌نویسی ما به درک دقیق و درستی از مطلب برسد.
- در خلاصه‌نویسی باید اصل مطالب در قالب جملاتی منطقی با رعایت اصول تا حد ممکن خلاصه شوند. جملات استفاده شده در خلاصه‌نویسی باید ساده و کوتاه و در عین حال دارای المان‌های اصلی باشند.
- خلاصه‌نویسی با نکته‌برداری نیز متفاوت است.
بهترین زمان برای خلاصه‌نویسی
برخی از دانش‌آموزان حین مطالعه‌ی مطلب جدید شروع به خلاصه‌نویسی می‌کنند اما نتیجه‌ی این کار برای دانش‌آموزان سردرگمی و داشتن مطالب درهمی است که در قالب خلاصه‌نویسی نوشته‌اند. بهترین زمان برای نوشتن خلاصه‌نویسی زمانی است که ما یک دور کامل و دقیق مطلب مورد نظر را مطالعه کرده‌ایم و می‌دانیم قسمت‌های مهم و نکات آن کدام است و به خوبی می‌توانیم مطالب را طبقه‌بندی کنیم.
پس بهترین زمان برای خلاصه‌نویسی بعد از مطالعه‌ی دقیق و کامل ما است. برخی دیگر از دانش‌آموزان در انجام خلاصه‌نویسی تعلل کرده و مطالب مهم را فراموش می‌کنند و خلاصه‌نویسی مفیدی را ننوشته و مطالب مهم را از دست می‌دهند.
مزایای خلاصه‌نویسی برای کنکور
همان‌طور که گفتیم برای مرور و جمع‌بندی خلاصه‌نویسی معجزه می‌کند. خلاصه‌نویسی مزایای دیگری نیز دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
- با خلاصه‌نویسی مطمئن می‌شویم که درس را به خوبی کار کرده و آموزش ما کامل است.
- مفاهیم و مطالب با خلاصه‌نویسی در ذهن ما به بهترین نحو ممکن طبقه‌بندی می‌شوند.
- متوجه‌ی نکات مهم و برجسته می‌شویم و بارها در کمترین زمان آن‌ها را مرور می‌کنیم.
- مطالب مورد توجه طراح را پیدا کرده و توجه بیشتری به آن‌ها می‌کنیم.
- تمرکز خود را نیز با خلاصه‌نویسی افزایش می‌دهیم.
اشتباهات رایج در خلاصه‌نویسی
- انجام خلاصه‌نویسی قبل از یاد گرفتن درست و دقیق و جامع مطالب.
- توجه نکردن به کلمات کلیدی و اهمیت دادن به تمام مطالب نوشته شده.
- انجام جزوه‌نویسی به جای نوشتن درست خلاصه‌نویسی.
- حاشیه‌نویسی و یا پراکنده‌نویسی و اشتباه گرفتن آن‌ها به جای خلاصه‌نویسی.
- مطالب را طبقه‌بندی نکرده و خلاصه‌نویسی اشتباهی را انجام دهیم.
- نوشتن تمام جملات کتاب و جزوه.
- مرور نکردن خلاصه‌نویسی‌های نوشته شده و صرفاً استفاده‌ی بیهوده از آن‌ها.
- تزئین بیش از حد برای حاشیه‌ی خلاصه‌نویسی‌های خود.
استاندارد خلاصه‌نویسی
استاندارد حجم خلاصه‌نویسی به طور معمول به گونه‌ای باید باشد که ما مطالب نوشته شده در حدود پنجاه صفحه را بتوانیم در نهایت در چهار صفحه خلاصه‌نویسی کنیم و تمام مطالب مهم و نکات مهم را در چهار صفحه‌ی برگه A4 جا دهیم.
نکته‌ی مهم در خلاصه‌نویسی
روش‌های خلاصه‌نویسی هر درس با یکدیگر متفاوت است اما مهم‌ترین نکته برای دانش‌آموزان این است که باید بدانند هر شخصی برای خلاصه‌نویسی روش مخصوص به خود را دارد.
با این حال که می‌دانیم خلاصه‌نویسی برای هر شخصی نیز متفاوت است باید دقت داشته باشیم که برای نوشتن یک خلاصه‌نویسی درست و حرفه‌ای از اصول کلی غافل نشده و از نکات و اصول کلی خلاصه‌نویسی پیروی کنیم.
خلاصه‌نویسی کردن یک مهارت است و فقط با تکرار و تمرین فراوان می‌توانید در انجام آن خبره شوید.
از خلاصه‌نویسی کردن هرگز نترسید و آن را انجام دهید به مرور در مسیر می‌توانید خلاصه‌نویسی‌های خود را بهتر و بهتر کرده و به صورت حرفه‌ای خلاصه‌نویسی برای دروس‌تان انجام دهید.
خلاصه‌نویسی نیاز به هیچ گونه ابزار خاص و پیچیده‌ای ندارد و نیاز نیست هزینه‌های اضافی را برای گرفتن ابزار مخصوص خلاصه‌نویسی انجام دهید.
از یک دفتر کلاسور یا دفتر مخصوص خلاصه‌نویسی و چند قلم مداد و خودکار در رنگ‌های مختلف می‌توانید برای خلاصه‌نویسی استفاده کنید و کفایت می‌کند.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم به بررسی شیوه‌ی مطالعه‌ی دروس عمومی و تخصصی، شیوه‌های مطالعه‌ی فعال و تکنیک‌هایی برای افزایش تمرکز و خلاصه‌نویسی و اشتباهات رایج آن و مزایای انجام خلاصه‌نویسی بپردازیم.
امیدوارم شما دانش‌آموزان سخت‌کوش و پرتلاش با مطالعه‌ی این مقاله از دغدغه‌های خود کاسته و روش‌های مفید و اصولی را در برنامه‌ی خود اجرا کنید و به نتیجه‌ی دلخواه خود، قبولی در رشته و دانشگاه مورد نظر خود برسید.
در پایان برای تمام دانش‌آموزانی که در مسیر رسیدن به آرزوهایشان می‌جنگند و تلاش می‌کنند، آرزوی رسیدن و موفقیت دارم.