معرفی اپلیکیشن Forest
اگر قبلاً مقاله "دیسیپلین" را مطالعه کرده باشید (این مقاله در سایت مپ موجود است)، نسبت به این موضوع آگاهی دارید که انسان برای پیشروی در مسیر پیشرفت نیازمند دیسیپلین است، اینکه دیسیپلین در معنای واقعی چیست و چگونه به وجود می‌آید و کلی مطالب مهم و جدید دیگر، در مقاله دیسیپلین آمده است، پس حتماً سری به آن بزنید. اما یک سری موارد دیگر نیز وجود دارد که وجود آنها نگهدارندة ما در این مسیر است. یکی از این موارد شامل یک سیستم معروف تحت عنوان "سیستم کار -- پاداش" است. در این سیستم بنابراین است که اگر قصد انجام کاری را داریم، درصورتی‌که اگر آن را درست انجام بدهیم، به خودمان پاداشی بدهیم، این موضوع موجب استمرار ما در انجام آن کار در نتیجه موجب ایجاد انضباط یا به عبارتی دیگر دیسیپلین می‌شود. اما گاهی اوقات پیش می‌آید که ما به پاداشی که به خودمان می‌دهیم قانع نیستیم و به عبارتی دیگر تمایل به پاداشی بیشتر داریم؛ اما به دلیل اینکه نمی‌توانیم آن پاداش موردنظر را به خودمان بدهیم، از سیستم کار - پاداش هم تبعیت نمی‌کنیم و این موضوع منجر به نداشتن بازدهی مطلوب در کارهایمان می‌شود. یکی از کارهایی که ما همیشه دوست داریم وقتی به سراغ آن می‌رویم آن را با تمرکز کامل انجام بدهیم، درس‌خواندن است؛ اما به دلایلی مخصوصاً دلیل بالا، نمی‌توانیم آن‌طور که باید درس‌خواندن را با تمرکز انجام دهیم. در این مقاله سعی داریم با معرفی اپلیکیشن Forest تا حد زیادی این مسیر را هموار کنیم.
این اپلیکیشن با بهره‌گیری از سیستم پاداش -- کار، به کاربر اجازه می‌دهد که به‌ازای هر بازه زمانی که قصد دارد استفاده از گوشی خود را کنار بگذارد و با تمرکز کامل به سراغ کار خود برود، یک درخت بکارد. اگر کاربر بتواند این بازۀ زمانی را کامل کند و از گوشی خود استفاده نکند، رشد درخت کامل شده و در انتهای این بازۀ زمانی به آن سکه تعلق می‌گیرد. درصورتی‌که کاربر بخواهد از گوشی خود استفاده کند، باید دکمه Give Up زده در نتیجه درختی پژمرده به کاربر تحویل داده می‌شود و این موضوع در گزارش آن روز ثبت می‌شود. این موضوع حس مسئولیت‌پذیری را در فرد تقویت می‌کند؛ زیرا این اپلیکیشن این امکان را فراهم می‌کند تا با کمک همکاری سازمان‌های درختکاری کاربر در کاشت درختان واقعی سهیم باشد. کاربر در ادامه می‌تواند با استفاده از این سکه‌ها، درختان متفاوتی را خریداری کند و حتی توانایی این را دارد که موزیک‌های آرام‌بخش و بی‌کلام درون اپلیکیشن را با این سکه‌ها خریداری کنم.
اصلاً چرا باید از این اپلیکیشن استفاده کنیم؟
چند مورد از دلایلی که چرا باید از این اپلیکیشن استفاده کنیم در بالا ذکر شد. موردی که می‌خواهیم اینجا در مورد آن صحبت کنیم تکنیکی است که این اپلیکیشن بر مبنای آن طراحی شده یعنی تکنیک پومودورو. شاید اسم تکنیک را قبلاً شنیده باشید. این تکنیک به این صورت است که به‌ازای هر بازه‌مانی که تمرکز می‌کنید و کاری را به اتمام می‌رسانید، مقداری به خود استراحت می‌دهید و دوباره به کار خود می‌پردازید. در اپلیکیشن Forest، به‌جای اینکه پاداش شما فقط یک استراحت خشک‌وخالی باشد، پاداش شما به‌صورت المان‌های گرافیکی درآمده (که اینجا کاشتن درخت است) و همچنین محیط جذابی در اپلیکیشن فراهم شده است. این استراحت می‌تواند علاوه پرداختن به کار موردعلاقه که در دیگر اپلیکیشن‌ها نیز ممکن است، گشت‌وگذار در محیط جذاب این اپلیکیشن باشد. علاوه بر همه اینها، خیلی از ما شاید علاقه داشته باشیم هنگام انجام کار به موسیقی از نوع نویز سفید گوش بدهیم. این قابلیت توسط این اپلیکیشن نیز فراهم شده و همان‌طور که بالاتر اشاره شد، به‌وسیلة سکه‌هایی که در انتهای هر بازه زمانی به دست می‌آورید، می‌توانید که موسیقی‌های بیشتری را خریداری و بازکنید و این موضوع به سیستم پاداش نیز اضافه می‌کند.
یک سری قابلیت‌های دیگر در این اپلیکیشن موجود است. مثلاً زمان‌هایی که تایمر درون اپلیکیشن را فعال نمی‌کنید را می‌تواند برای شما شمارش کند و به این وسیله می‌توانید نسبت به تایم‌هایی که صرف دیگر کارهای خود می‌کنید پی ببرید و آن را کنترل کنید اسم این قابلیت Count exceeded time نام دارد. مورد بعدی دیگر، قابلیت Deep Focus است. در صورتی اپلیکیشن را ترک کنید، شما را به‌صورت اجباری به اپلیکیشن باز می‌گرداند. این قابلیت در نسخه Pro آن باز است. در انتهای این مقاله لینک دانلود نسخۀ Pro را برای شما گذاشته‌ام.
اصول روان‌شناسی که اپلیکیشن Forest بر مبنای آن طراحی شده است
اپلیکیشن Forest بر اساس چندین اصل روان‌شناختی طراحی شده که باعث می‌شوند کاربران بیشتر درگیر شوند، تمرکز خود را افزایش دهند و انگیزة بهتری برای دوری از گوشی داشته باشند. در ادامه، مهم‌ترین این اصول را توضیح می‌دهیم:
1. پاداش تأخیری (Delayed Gratification)
مفهوم: این اصل در روان‌شناسی رفتاری نشان می‌دهد که افرادی که می‌توانند از پاداش‌های فوری چشم‌پوشی کنند تا به یک پاداش بهتر در آینده دست یابند، اغلب موفق‌ترند.
کاربرد در Forest: وقتی کاربر تصمیم می‌گیرد روی کار خود تمرکز کند و از گوشی استفاده نکند، درختی در برنامه شروع به رشد می‌کند. اما اگر او وسوسه شود و از گوشی استفاده کند، درخت پژمرده می‌شود. این مکانیزم باعث می‌شود که فرد برای به‌دست‌آوردن یک پاداش معنادار (داشتن یک جنگل زیبا و مرتب) از لذت آنی چک‌کردن گوشی خودداری کند.
2. اقتصاد رفتاری و اثر «هزینه‌ی غرق‌شده» (Sunk Cost Effect)
مفهوم: افراد زمانی که روی چیزی سرمایه‌گذاری کرده‌اند (پول، وقت یا تلاش)، تمایل دارند آن را ادامه دهند، حتی اگر منطقی نباشد.
کاربرد در Forest: هر بار که کاربر زمان خود را صرف کاشت درخت می‌کند، یک سرمایه‌گذاری روانی ایجاد می‌شود. اگر او تمرکزش را از دست دهد، این سرمایه (درخت او) از بین می‌رود که باعث ناراحتی‌اش می‌شود؛ بنابراین، افراد بیشتر به برنامه پایبند می‌مانند تا هزینۀ زمانی‌شان هدر نرود.
3. شرطی‌سازی عامل (Operant Conditioning) -- سیستم پاداش و مجازات
مفهوم: رفتارهای انسان بر اساس پاداش‌ها و تنبیه‌هایی که دریافت می‌کند تقویت یا تضعیف می‌شوند.
کاربرد در Forest:
پاداش: اگر کاربر گوشی را کنار بگذارد و روی کارش تمرکز کند، یک درخت کامل در جنگل دیجیتالی او کاشته می‌شود که حس موفقیت و پیشرفت به او می‌دهد.
تنبیه: اگر نتواند تمرکز کند و از گوشی استفاده کند، درخت از بین می‌رود که باعث ایجاد حس منفی و پشیمانی می‌شود.
4. نظریه‌ی بازی‌سازی (Gamification Theory)
مفهوم: استفاده از عناصر بازی (مثل امتیاز، رقابت، مأموریت و پیشرفت) می‌تواند انگیزه را افزایش دهد.
کاربرد در Forest: کاربران برای تمرکز بیشتر امتیاز جمع می‌کنند. درخت‌های متنوع و جوایز دیجیتالی باعث حفظ انگیزه می‌شوند. قابلیت همکاری با دوستان، رقابت و اشتراک‌گذاری جنگل دیجیتالی، حس تعامل اجتماعی را افزایش می‌دهد.
5. نظریه‌ی روان‌شناسی محیطی (Environmental Psychology)
مفهوم: محیط اطراف ما بر رفتار و احساساتمان تأثیر زیادی دارد.
کاربرد در Forest: طراحی بصری و صدای آرام‌بخش اپلیکیشن حس طبیعت و آرامش ایجاد می‌کند که می‌تواند استرس را کاهش داده و تمرکز را افزایش دهد. مفهوم کاشت درخت واقعی در طبیعت باعث می‌شود کاربران حس معناداری و تأثیر مثبت بر جهان را تجربه کنند که به انگیزة آنها می‌افزاید.
حرف آخر
اپلیکیشن Forest ترکیبی از اصول روان‌شناسی رفتاری، انگیزشی و محیطی را به کار گرفته است تا کاربران را تشویق کند کمتر به گوشی خود وابسته باشند و روی کارهای مهم‌تر تمرکز کنند. این برنامه نه‌تنها به بهره‌وری کمک می‌کند، بلکه به افراد حس پیشرفت، کنترل رفتار و مشارکت در یک هدف بزرگ‌تر (حفظ محیط‌زیست) را نیز می‌دهد.