از الان تا عید چه کارهایی را انجام بدهم تا بهترین نتیجه را بگیرم؟
یکی از پرتکرارترین سؤالاتی که دانش‌آموزان کنکوری در این بازه زمانی از سال از خود می‌پرسند این است که برای گرفتن بهترین نتیجه در کنکور، چه استراتژی را باید در پیش بگیرند؟ این سؤال جواب‌های متفاوتی دارد و کاملاً بستگی به خود دانش‌آموز و روندی که از ابتدای سال تحصیلی تا این نقطه در پیش گرفته دارد. پس نخستین اقدام برای تعیین استراتژی و برنامه‌ریزی مناسب، صادق‌بودن با سطح تحصیلی است که در حال حاضر در آن هستیم. دومین اقدام مهم برای تعیین استراتژی مناسب، بررسی اهدافی است که دانش‌آموز باید به دنبال باشد تا بهترین نتیجه را بگیرد. این اهداف در این بازۀ زمانی از سال باید در راستای رفع نقص‌ها و نقاط ضعف دانش‌آموز باشد.
انواع دانش‌آموزان از لحاظ سطح تحصیلی و استراتژی که هریک باید در پیش بگیرند
در این بخش از مقاله سعی داریم دانش‌آموزان را به دسته‌های مختلف تقسیم کرده و سپس اهدافی که هریک باید روی آنها تمرکز کنند و اگر در آنها ضعف دارند آنها را تبدیل به نقطه قوت خود کنند، صحبت کنیم. معمولاً دانش‌آموزان را به سه سطح قوی، متوسط و ضعیف تقسیم‌بندی می‌کنیم که در ادامه هریک را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
1. دانش‌آموزی که خوب درس‌خوانده (سطح قوی)
وضعیت:
این دانش‌آموز تقریباً تمام مباحث را یکبار خوانده، برای هریک از مباحث تست‌های زیادی را کارکرده، و فقط به دنبال جمع‌بندی و تسلط بیشتر است. احیاناً اگر مبحثی جامانده باشد، این دسته از دانش‌آموزان آن مبحث را در برنامۀ خود در نظر می‌گیرند.
هدف:
افزایش تسلط، یادگیری مدیریت زمان، کاهش اشتباهات، توانایی تقسیم‌بندی انرژی در طول فرایند آزمون (باتوجه‌به اینکه درس ریاضی جزو دروس دفترچۀ آخر است) و عادت‌دادن خود به حل سؤالات از دروس متفاوت به‌صورت پشت‌سرهم.
روش مطالعه:
مواردی که باید دانش‌آموز سطح قوی تا عید در روش مطالعۀ خود بگنجاند و اگر موردی را اشتباه انجام می‌داده، آن را رفع و اصلاح کند در ادامه بحث شده‌است:
- مرور سریع و تست‌های جامع: در انتهای هر روز مباحث خوانده‌شده به‌صورت سریع مرور شود و حتماً از هر مبحث تست‌های مارک‌دار (تست‌هایی که قبلاً برای جمع‌بندی این مبحث انتخاب شده‌اند) زده شود. اگر تستی را در طول سال مارک‌دار نکردید، جای نگرانی نیست. سعی شود چندین تست به‌صورت رندوم انتخاب شود تا هم از لحاظ سوژه موردبحث سوال تنوع داشته باشد و هم اینکه همان کار تست‌های مارک‌دار را انجام می‌دهد.
- آزمون‌های زمان‌دار: دانش‌آموزی که سطح بالا و قوی‌ای دارد، به دلیل اینکه تمام مباحث را حداقل یکبار به اتمام رسانده و به دنبال تمرین‌کردن تکنیک‌های آزمون زدن، مدیریت زمان و... است، باید کم‌کم خود را برای آزمون زدن آماده کند به‌گونه‌ای که در کنار آزمون‌های جامعی که ثبت‌نام کرده، کلی آزمون دیگر باید از خود بگیرد تا بتواند عملکرد خود را دقیق‌تر و بهتر مورد بررسی قرار دهد، اشکالات خود را پیدا کرده و تلاش برای رفع آنها را در برنامه خود قرار دهد. برای پیداکردن زمان مناسب برای آزمون زدن، از تکنیک سه روز یکبار می‌توانید استفاده کنید. تحلیل دقیق این آزمون‌ها مورد مهم بعدی است که نباید دست‌کم گرفت.
- جمع‌بندی خلاصه‌وار: داشتن خلاصه‌های نموداری، خلاصه‌هایی که در تعداد صفحة کم، مطالب زیادی را پوشش می‌دهند می‌تواند خیلی مفید باشد. این خلاصه‌ها می‌تواند بارها در زمان‌های مختلف به روش‌های متفاوتی مرور شود تا موجب تثبیت مطلب شود.
چک‌لیست روزانه:
در این قسمت لیست کارهایی گفته می‌شود که دانش‌آموز اگر سعی کند آنها را انجام دهد، می‌تواند او را در رسیدن به اهدافی که برای رسیدن به بهترین نتیجه گذاشته، یاری کند.
- مرور ۲ الی ۳ مبحث از هر درس هر روز انجام شود و تست‌های آن زده شود.
- روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ تست استاندارد برای مرور و جمع‌بندی فوق‌العاده می‌تواند مفید باشد.
- تحلیل دقیق تست‌ها و رفع اشکال بعد از بررسی پاسخ‌نامه انجام شود. در واقع این تست‌زنی‌های روزانه، دست‌کمی از آزمون زدن ندارد.
2. دانش‌آموزی که متوسط درس‌خوانده (سطح متوسط)
وضعیت:
این دانش‌آموز تقریباً نیمی از مطالب را خوانده؛ ولی هنوز در بعضی مباحث ضعف دارد.
هدف:
هدف این دسته از دانش‌آموزان در وهلۀ اول باید در راستای تکمیل‌کردن مباحثی باشد که در آنها نقص و ضعف دارند یا اصلاً آنها را پوشش نداده‌اند. دومین هدفی که این دسته از دانش‌آموزان باید در برنامۀ خود بگنجانند، تقویت مهارت تست‌زنی است.
روش مطالعه:
مواردی که باید دانش‌آموز سطح متوسط تا عید در روش مطالعۀ خود بگنجاند و اگر موردی را اشتباه انجام می‌داده، آن را رفع و اصلاح کند در ادامه بحث شده‌است:
- مرور سریع مطالب خوانده‌شده: هنگام مرور مطالب وقت زیادی را برای مطالعه صفر تا صد و مرور هر مبحث نباید گذاشت، بلکه با استفاده از خلاصه‌ها و تست‌های مهم، دانسته‌های قبلی را باید تقویت کرد تا فرصت همچنان برای پوشش مطالبی که نقاط ضعف هستند وجود داشته باشد.
- تست‌های پرتکرار کنکوری: اقدامی که هنگام تست‌زنی برای این دسته از دانش‌آموزان می‌تواند مفید باشد این است که برای تست‌های هر مبحث از تست‌های کنکور شروع کنند و سپس به سراغ تست‌های تألیفی موجود در کتاب تست خود بروند. به این روش با ایده‌های کنکور آشنا می‌شوند. آشنایی با ایدۀ سؤالات کنکور چندین مزیت دارد. به طور مثال اکثر سؤالاتی که در آزمون‌های آزمایشی مطرح است از سؤالات کنکور منشأ می‌گیرند.
- شرکت در آزمون‌های جامع: شرکت در آزمون‌های جامع برای هر دانش‌آموز در هر سطحی که هست نباید دست‌کم گرفته شود. تحلیل آزمون به همان اندازه مهم است که خود آزمون دارای اهمیت است؛ چون اشکالات دانش‌آموز را مشخص کرده و به او در راستای درست‌کردن اهداف خود کمک می‌کند.
چک‌لیست روزانه:
در این قسمت لیست کارهایی گفته می‌شود که دانش‌آموز اگر سعی کند آنها را انجام دهد، می‌تواند او را در رسیدن به اهدافی که برای رسیدن به بهترین نتیجه گذاشته، یاری کند.
- مرور مباحث قبلی + مطالعه بخش‌های نخوانده هم به‌واسطة روزانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ تست و هم به‌واسطة تورق سریع.
- آزمون‌های کوچک برای ارزیابی خودت که می‌تواند از کتاب موج آزمون یا فصل آزمون باشد یا اینکه از کتاب تست به‌صورت دست‌چین توسط خود دانش‌آموز باشد.
- تمرین تکنیک‌های مدیریت زمان برای موفق شدن در فرایند مدیریت آزمون.
3. دانش‌آموزی که درس نخوانده یا خیلی عقب است (سطح ضعیف)
وضعیت:
این دانش‌آموز تا الان خیلی کم خوانده یا اصلاً نخوانده و فقط یک ماه و نیم تا عید فرصت دارد. بعد از عید هم آزمون‌های جامع شروع شده و دانش‌آموز وارد فاز جمع‌بندی نهایی می‌شود.
هدف:
جمع‌کردن حداکثر امتیاز ممکن در کمترین زمان.
روش مطالعه:
مطالعه هوشمندانه: خواندن همۀ مباحث برای دانش‌آموز در این سطح اشتباه محض است. باید روی مباحث پرتکرار و تست‌خیز تمرکز کرد.
اولویت با دروس محاسباتی و حفظی:
- در ریاضی: دانش‌آموز سعی کند که مباحث پایه‌ای و بنیادی و مباحثی که رد پای آنها در سایر فصول دیده می‌شود مثل تابع و... تسلط پیدا کند.
- در فیزیک: با بررسی سؤالات کنکورهای سال‌های اخیر و بودجه‌بندی هر مبحث، در جداکردن مباحث آسان‌تر و تست‌خیزتر تلاش کند.
- در زیست: بررسی شکل‌ها و متن کتاب‌درسی، استفاده از کتاب تست‌های شکل محور و یا عبارت محور (درست و غلط) می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- در شیمی: سهم زیادی از سؤالات کنکور در درس شیمی را مباحث حفظی و مفهومی تشکیل می‌دهد. تسلط کامل روی این مباحث امتیاز خوبی محسوب می‌شود.
تمرکز روی ۶۰ درصد مطالب مهم: به‌جای اینکه سعی در تسلط 80% روی همۀ مباحث بکند، تمرکز خود را روی فراگیری 100% در 60% مباحث بگذارد. مباحث کمتر ولی تسلط بیشتر در هر مبحث.
چک‌لیست روزانه:
- مطالعه مباحث پرتکرار و نمره آور به‌واسطة روزانه ۸۰ تا ۱۲۰ تست.
- مرور خلاصه‌ها و نکات مهمی که در کتاب‌های آزمونی وجود دارد یا خلاصه‌هایی که خود دانش‌آموز در این یک ماه و نیم مطالعۀ خود جمع‌آوری کرده.
- تست‌زنی زمان‌دار برای افزایش سرعت و آشناشدن با فضای آزمون کنکور.
موارد مشترکی که هر دانش‌آموز باید در نظر بگیرد
تکنیک‌های افزایش راندمان مطالعه:
- مطالعه فعال: طرح سؤال در حین مطالعه موجب یادگیری عمیق‌تر و فعال‌تر شده.
- استفاده از تایمر: با تکنیک Pomodoro (۵۰ دقیقه مطالعه + ۱۰ دقیقه استراحت) تمرکز را بالا ببرید. برای مطالعۀ این تکنیک به مقالۀ "معرفی اپلیکیشن Forest" مراجعه کنید.
ورزش و تغذیه مناسب:
استرس را با کمی پیاده‌روی، مدیتیشن، و خوراکی‌های مقوی کاهش دهید.
خواب کافی (۶ تا ۷ ساعت):
کمبود خواب باعث کاهش تمرکز می‌شود. حتماً در مورد اهمیت خواب مطالعه کنید.
منابع پیشنهادی:
- ریاضی: خیلی سبز، مهر و ماه و موج آزمون نشر الگو
- فیزیک: نشر الگو
- شیمی: مبتکران، آی‌کیو گاج
- زیست: نشر الگو، خیلی سبز