ترس از اشتباه زدن تست‌ها و دوری از تست‌زنی
یکی از مشکلاتی که اکثر کنکوری‌ها با آن مواجه هستند، ترس از تست‌زنی هست! البته تست‌زدن به‌تنهایی ترسناک نیست؛ ولی وقتی بعد از تست‌زنی به سراغ چک‌کردن جواب‌ها می‌رویم و می‌بینیم که اکثر سؤالات را اشتباه پاسخ دادیم، آن وقت هستش که باورهای غلطی ایجاد می‌شود مثل‌اینکه شاید درس را خوب نخوانده‌ایم، در کنکور موفق نخواهیم شد و... و همۀ این‌ها موجب می‌شود که روحیۀ خود را به‌راحتی ببازیم. این حجم استرس و باور منفی، وقتی در آن‌واحد به دانش‌آموز وارد می‌شود، ترجیح دانش‌آموز این است که خود را با کتاب و جزوه و درس‌نامه مشغول کند و به سراغ تست‌زنی نرود.
پاراگرافی که می‌خواهم الان در موردش بحث کنم، شاید خارج‌ازموضوع این مقاله باشد؛ ولی یک حقیقت در زندگی است، اشتباهات برای انجام داده شدن ساخته شده و به وجود آمده‌اند. آنچه که مهم است یادگیری است که در پی انجام آن اشتباه به وجود می‌آید. اگر یادگیری صورت نگیرد و پیگیر آن نباشیم که در پس آن اشتباه، چه تجربه‌ای نهفته است، آن موقع است که اشتباه اصلی را مرتکب شدیم. اصلاً یک جمله الان به ذهنم آمد که خیلی مرتبط با مبحث این مقاله است، آشپز وقتی دست‌پخت خوبی خواهد داشت که بیشتر غذا درست کنه؛ کنکوری هم وقتی می‌تواند ۴ ساعت پشت سرهم مشغول آزمون دادن باشد که تست زیاد زده باشد و در شرایط مشابه به‌دفعات زیاد قرار گرفته باشد.
با بیان پاراگراف قبلی سعی داشتم که دید و باور اشتباهی اکثر ما نسبت به‌اشتباه کردن داریم و داشتیم را اصلاح کنم. اصلاح باور یکی از تکنیک‌های مهم و اصلی است که برای مقابله با مشکل اصلی ما در این مقاله یعنی ترس از اشتباه زدن تست‌ها و دوری از تست‌زنی، بیان می‌شود. در ادامۀ این مقاله قصد داریم که اول به بررسی مشکل مورد نظر پرداخته و سپس به سراغ تکنیک‌هایی که برای رفع این اشتباه استفاده می‌شود، برویم.
تست‌زدن تکمیل‌کننده و اساس آموزشِ درست است!
تستی که بلافاصله بعد از مطالعه زده می‌شود، تست آموزشی نام دارد که تکمیل‌کننده و پایه و اساس یادگیری است. یادگیری مبحثی بدون حل تمرین و تست‌های آموزشی ممکن نیست و باید حتماً تست آموزشی زده شود. پیشرفت در تست‌زنی به یکباره رخ نمی‌دهد. شاید اوایل سخت و وقت‌گیر به نظر بیاید و تعداد اشتباهات زیادی را موقع تست‌زنی مرتکب شویم، ولی این موضوع به‌تدریج بهتر می‌شود. دوست کنکوری من، تست‌زنی بعد از مطالعه به این هدف انجام نمی‌شود تا خودمان را مقایسه کنیم یا درصدمان را پیش‌بینی برای درصد کنکورمان در نظر بگیریم، بلکه تست آموزشی زده می‌شود تا اشکالات و نواقصی که از آنها آگاه نیستیم را پیدا کنیم و آنها را پوشش بدهیم و رفع کنیم.
مشکلات رایجی که در تست‌زنی به وجود می‌آید.
یکی از مشکلات رایجی که ممکن است در دانش‌آموزان هنگام اقدام برای زدن تست آموزشی به وجود بیاید، درنظرگرفتن زمان است. برای حل تست به شیوۀ آموزشی، زمان را نباید در نظر گرفت و سعی شود سؤالات را در قدم اول پاسخ دهیم. درصورتی‌که نتوانستیم پاسخ سؤال را پیدا کنیم، اول به جزوه و کتاب‌درسی خودت مراجعه و در قدم بعدی به پاسخ‌نامه مراجعه کنیم. یعنی اولویت همیشه با پیداکردن جواب توسط خودمان از جزوه و کتاب‌درسی‌مان است. اگر تست نکته جدیدی داشت، آن نکته را به خلاصه‌هایمان اضافه کنیم. وقتی که نتوانستیم سوالی را پاسخ بدهیم، نباید حس نگرانی در ما به وجود بیاید، چرا که این مرحلۀ اشتباه‌کردن صرفاً برای یادگیری است.
مشکل بعدی که ممکن است در کنار مشکلات بالا ظاهر شود، قرارندادن تست‌زنی روتین در برنامه‌مان است. حتماً تست‌زدن به شیوۀ آموزشی را در برنامه‌مان قرار دهیم و آن را به زمان دیگری موکول نکنیم. در بازه‌های زمانی که برای خودمان تعیین می‌کنیم، سعی کنیم که حتماً در انتهای آن تست‌زنی را قرار دهیم تا بهانه‌ای برای موکول‌کردن آن در ما وجود نداشته باشد. با این روش هم درس را خوب یاد‌گرفته‌ایم و هم تسلط خود را در آن مبحث بالا بردیم. یکی از قدم‌های مهم موقع تست‌زنی، شروع کردن با تعداد تست کم است. مهم نیست که تعداد غلط بالایی داشته باشیم، این غلط زدن را باید به‌عنوان بخشی از فرایند یادگیری برای گرفتن نتیجۀ بهتر در کنکور در نظر گرفت.
نکتۀ آخری که می‌خواهم بیان کنم این است که اصلاً خودمان را با هیچ‌کس مقایسه نکنیم. نباید فرض کنیم رقبایمان الان در حال پیشروی بسیار سریع هستند و تمام تست‌هایی که می‌زنند درست از آب در می‌آید. همه دانش‌آموزان وقتی تصمیم برای شروع درس‌خواندن می‌کنند، تقریباً وضعیت مشابهی دارند. پس یاد بگیریم که مقایسه نکنیم.
خطری که ممکن است موقع تست‌زنی به وجود بیاید!
موضوعی که می‌خواهیم در این پاراگراف بحث کنیم، در واقع یکی از مشکلات رایج است و به دلیل اهمیتی که دارد، قصد دارم که سر تیتر جداگانه‌ای را به آن اختصاص بدهم.
در واقع این مشکل این است که دانش‌آموز به دلایل مختلفی، خود را هیچ‌وقت آمادۀ واردشدن به مرحلۀ بعدی چالش یعنی تست زمان‌دار نمی‌بیند و قطعاً یکی از دلایل آن می‌تواند کمال‌گرایی باشد. اگر دانش‌آموز خود را در شرایط شبیه‌سازی شده کنکور قرار ندهد، امکان اینکه بتواند نتیجۀ دلخواه خود را بگیرد، خیلی کاهش پیدا می‌کند. شاید بارها شنیده باشیم که کنکور یک ماراتن است. برای موفقیت در ماراتن، حتماً باید بارها تمرین کرد و در شرایط مشابه قرار گرفت.
مواردی که باید حتماً به آنها توجه شود!
گاهی مشکل اصلی این است که دانش‌آموز مهارت تست‌زنی قوی ندارد، نه اینکه واقعاً از تست‌زدن بترسد. این روش‌ها می‌توانند به رفع این مشکل کمک کنند:
تمرین تکنیک حذف گزینه
یکی از روش‌های مؤثر تست‌زنی این است که وقتی پاسخ دقیق را نمی‌دانی، گزینه‌های غلط را حذف کنی تا شانس انتخاب جواب درست بالاتر برود.
بررسی دقیق پاسخ‌های غلط
وقتی تستی را اشتباه زدی، فقط به درست یا غلط‌بودنش نگاه نکن! سعی کن بفهمی دقیقاً چرا اشتباه کردی:
- آیا مفهوم را اشتباه فهمیدی؟
- آیا بی‌دقتی کردی؟
- آیا تحت‌تأثیر استرس گزینه نادرست را انتخاب کردی؟
و سعی کنید پاسخ آن سؤال را در متن کتاب‌درسی یا جزوۀ خودتان پیدا کنید و دور آن خط کشیده و یا آن را های‌لایت کنید تا در زمانهای دیگری که قصد مرور دارید، آن کلمه یادآور اشتباه شما باشد. این موضوع باعث می‌شود که اگر در تستی دیگر با آن کلمه مواجه شدید، بادقت بیشتری با آن برخورد کنید.
ساختن دفترچه "اشتباهات طلایی"
داشتن یک محل برای یادداشت‌کردن اشتباهات می‌تواند بسیار مفید باشد. مرورکردن اشتباهات در زمانهای نزدیک آزمون می‌تواند تمرکز ما را بر روی یک‌سری مطالب افزایش دهد. این مطالب هنگام مرورشدن توسط ما به‌عنوان مطالبی که در آنها مرتکب اشتباه شدیم ثبت می‌شود و این موضوع تا حد زیادی مانع ما برای انجام دوبارۀ همان اشتباه هنگام برخورد با آن مسئله می‌شود.